«Π
ρος τα τέλη του 1645, ο Δάσκαλος του Γένους Ευγένιος Γιαννούλης ο Αιτωλός, μετά από περιπέτειες και μέσα στον αναβρασμό του πολέμου, αποφασίζει να επισκεφτεί το Καρπενήσι.
Το Καρπενήσι, εκείνον τον καιρό, ήταν μια ακμαία και ζωντανή κοινότητα, μια "απόμερη" κωμόπολη με κατοίκους διψασμένους για μάθηση, με ανεπτυγμένο εμπόριο και οικονομία. Είχε τέσσερις ενοριακές εκκλησίες, ενώ πολλοί από τους κατοίκους του ήταν ξενιτεμένοι στη Κωνσταντινούπολη και στη Βλαχία.

Ο Ευγένιος, συνοδευόμενος από σπουδαστές του από το Αιτωλικό, όπως ο Ιάκωβος, ο μετέπειτα επίσκοπος Λιτζάς και Αγράφων, γίνεται δέκτης θερμής υποδοχής από τους Καρπενησιώτες. Αποφασίζει να εγκατασταθεί στην πόλη και με προσεκτικές κινήσεις - για την αποφυγή ενδεχόμενης αντίδρασης της οθωμανικής διοίκησης - καταστρώνει τα σχέδιά του για ίδρυση Ανώτερης Σχολής Ελληνικών Γραμμάτων. Το πρώτο μέλημά του ήταν η εύρεση πόρων.

Για το σκοπό αυτό, οργανώνει μεγάλο οικονομικό έρανο απευθυνόμενος, μεταξύ των άλλων, και στους ξενιτεμένους της Κωνσταντινούπολης και της Βλαχίας. Απευθύνεται, επίσης, προς τον ηγεμόνα της Μπογδανίας Ευστράτιο, στην αυλή του οποίου υπηρετούν πολλοί Ευρυτάνες.

Ο έρανος προορίζονταν για την ανακατασκευή του Ναού της Αγίας Τριάδας που βρίσκονταν (και βρίσκεται) στο κέντρο της πόλης, αλλά, πιστεύοντας στην επιτυχία του εράνου, θα περίσσευαν χρήματα και για την ίδρυση Σχολής. Έτσι, ο Ναός της Αγίας Τριάδας ανακατασκευάζεται και παράλληλα, στο προαύλιό του, χτίζονται οι εγκαταστάσεις της Σχολής.

Στις εργασίες ανέγερσης, δίνοντας το παράδειγμα της προσφοράς, εργάζεται και ο ίδιος ο Ευγένιος, ενώ και οι κάτοικοι, σεβόμενοι και το πρόσωπο και το σκοπό του μεγάλου Δασκάλου, συμμετέχουν κι αυτοί στις εργασίες.
Εκτός από τους χώρους διδασκαλίας. η Σχολή διαθέτει κοιτώνες διαμονής των φοιτητών και χωριστό δωμάτιο για τους καθηγητές.
Ο μικρός Ναός της Αγίας Τριάδας, αναδεικνύεται από τον Ευγένιο σε κέντρο πνευματικής ακτινοβολίας και η Σχολή του Καρπενησίου, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, γίνεται ονομαστή. Σε αυτή έρχονται για να σπουδάσουν απ' όλα τα μέρη της Ελλάδας.

Το σοβαρότερο πρόβλημα που αντιμετώπιζε η Σχολή, ήταν το οικονομικό, διότι η φοίτηση, η σίτιση και η στέγαση ήταν δωρεάν για τους άπορους. Μολαταύτα, με τη φήμη που παίρνει η Σχολή, για τον Ευγένιο, είναι εύκολη πλέον η αναζήτηση δωρεών, με αποτέλεσμα, η Σχολή του Καρπενησίου, όχι μόνο να σταθεί στα πόδια της, αλλά να φτάσει στο σημείο να έχει και αποθεματικό κεφάλαιο.
Στη Σχολή, ο Ευγένιος, διδάσκει Μαθήματα Φιλοσοφίας, Λογική, Πατερικά Κείμενα και Αρχαία Ελληνική Γραμματεία. Αναπόσπαστο μέρος της διδασκαλίας του, προπάντων, ήταν η Ελληνική Γλώσσα. Την καλλιέργησε σε υψηλό βαθμό, ως όργανο μετάγγισης γνώσεων και παιδείας στους μαθητές του,. Η αρχαιομάθεια, χωρίς το απαραίτητο γλωσσικό της εργαλείο, δεν ήταν δυνατή. Σπάνια λόγιος της εποχής του Ευγενίου καλλιέργησε την Ελληνική Γλώσσα με τόση καθαρότητα, τόση στιλπνότητα, κυριολεξία και πληρότητα.

Από τη Σχολή του Καρπενησίου αποφοίτησαν σπουδαίοι φορείς της ελληνικής παιδείας. Όπως, επίσης, και οι διδάσκαλοι που δίδαξαν σε αυτό ήταν επιφανείς παιδαγωγοί.
Η Σχολή, στην πορεία της, γνώρισε μεγάλες καταστροφές, όπως αυτή που γνώρισε στα 1756 από οργανωμένες τουρκαλβανικές συμμορίες. Το τίμημα υπήρξε υλικό και πνευματικό. Το κτίριο που κοσμούσε την πόλη αποτεφρώθηκε και η σπουδαία του βιβλιοθήκη αποτέλεσε αντικείμενο της πιο βάρβαρης λεηλασίας. Η καταστροφή αυτή, αποτυπώθηκε ως "Χαλασιά του Καρπενησίου".

Η Σχολή του Καρπενησίου λειτούργησε μέχρι την επανάσταση του 1821, οπότε άρχιζε να παρακμάζει. Τα γεγονότα που ακολούθησαν, αλλά και το νεοσύστατο ελληνικό κράτος, δεν της επέτρεψαν την ομαλή λειτουργία της.
Τέλος, το 1966, κατά την ανέγερση Πνευματικού Κέντρου με την επωνυμία "Ευγένιος ο Αιτωλός", στον προαύλιο χώρο της Αγίας Τριάδας, αποκαλύφτηκαν κτιριακά λείψανα του συγκροτήματος της Σχολής.

- Γκιόλιας Μ., Ιστορία Της Ευρυτανίας στους Νεότερους Χρόνους (1393 - 1821), Εκδόσεις «ΠΟΡΕΙΑ», Αθήνα 1999. 616 σελ.
- Μηχιώτης Χ., Τυμφρηστός και Τυμφρήστιοι, Εκδόσεις «ΚΑΣΤΑΛΙΑ», Αθήνα 1990. 296 σελ.


[evrytania.eu ]