Στην εισήγηση αύτη παρουσιάζεται ή προσωπικότητα και το έργο ενός από τα πρόσωπα εκείνα του αθωνικού κόσμου που έχουν συνδέσει την ζωή και την δράση τους με σημαντικές πτυχές της Αγιορείτικης ιστορίας του ιερομόναχου Παρθενίου, του Πνευματικού και ζωγράφου του Σκούρτου, από τον Φουρνά των Άγραφων. Ό όσιακής μνήμης ιερομόναχος Παρθένιος ασκήθηκε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στο Λαυριώτικο Κελλί του Αγίου Γεωργίου στις Καρυές. Στο Κελλί αυτό γινόταν οι συνάξεις των ιεροπρεπών
Κολλυβάδων -ανάμεσα τους και ο όσιος Νικόδημος ο αγιορείτης- και φυλάσσονταν τα έγγραφα, στα όποια διατυπώνονταν οι απόψεις τους σχετικά με το θέμα των Μνημοσυνών και της συχνότητας της Θείας Μεταλήψεως. Στο Κελλί αυτό επίσης, φιλοξενούμενος κατά καιρούς ο όσιος Νικόδημος όχι μόνο συνέγραψε ορισμένα βιβλία του, αλλά και εκοιμήθη οσιακά.
Από τον Βίο του οσίου Νικόδημου μας είναι γνωστό ότι λίγες ώρες πριν από την κοίμηση του, ζήτησε μαζί με τα ιερά λείψανα του αγίου Μακαρίου, να προσκυνήσει και εκείνα του ιερομόναχου Παρθενίου, τα όποια μετά την ανακομιδή τους ευωδίαζαν. Ό ίδιος μάλιστα ο όσιος Νικόδημος αποκαλεί τον Παρθένιο «Πνευματικό του Πατέρα», γράφεται χαρακτηριστικά:«και παρακαλώ σας, φέρετε μου τα λείψανα των Αγίων μου Πατέρων, αγίου Μακαρίου Κορίνθου και Παρθενίου, αγίου πνευματικού Πατρός μας». Αναφορά στην αγιότητα του Παρθενίου, μεταξύ άλλων πηγών της εποχής, γίνεται από τον ίδιο τον όσιο Νικόδημο στην Απολογία Πίστεως: «… αν άλλο δεν παρακίνηση τους εν Χριστώ αδελφούς μας… ας τους δυσωπήση ή άνωθεν μαρτυρία, και ή δόξα και τιμή, με την οποίαν δόξασε ο Θεός… τον μακαρίτη παπά Παρθένιο Ζωγράφο, τον κοινό Πνευματικό του Αγίου Όρους ούτινος μετά την ανακομιδή, ανεφάνησαν τα ιερά λείψανα ευωδιάζοντα».

ΘΕΛΕΙΣ ΜΗΛΟΝ ΕΠΑΡΕ, ΘΕΛΕΙΣ ΚΥΔΩΝΙΝ ΛΑΒΕ”

Μπροστά στην κατάσταση αυτήν οι παραδοσιακοί μοναχοί αποφάσισαν να καταφύγουν για τη δικαίωση και προστασία τους στο Πατριαρχείο. Για το σκοπό αυτό μαζεύτηκαν στο κελλί του παπα - Παρθενίου του Ζωγράφου του Σκούρτου. Εκεί έγραψαν ομολογία πίστεως που την υπέγραψαν όλοι οι παρόντες, και αργότερα και πολλοί άλλοι, και την έστειλαν στο Πατριαρχείο μαζί με αναφορά για τα γεγονότα. Οικουμενικός Πατριάρχης ήταν τότε ο Θεοδόσιος Β΄ ο Κρής, μεγάλη δε επιρροή στη Σύνοδο είχε ο Νικομηδείας Μελέτιος και ο Ιεροσολύμων Σωφρόνιος. Το Πατριαρχείο απάντησε τον Ιούνιο του 1772. Έγραφε: “... Οι μεν γαρ εν Σάββασι τελούντες τα μνημόσυνα των κεκοιμημένων καλώς ποιούσιν, οι δε δ’ άν εν Κυριακή ουκ υποκείνται κρίματι...”

Μετά ένα έτος, τον Ιούνιο του 1773, το Πατριαρχείο ξαναέγραψε: “... Ούτε οι εν Σαββάτω τελούντες τα μνημόσυνα των κεκοιμημένων να μέμφονται τους εν Κυριακή ταύτα τελείν εθέλοντας, ούτε εκείνοι ανθιστάμενοι προς αυτούς, δηλαδή τους καλώς τελούντας εν Σαββάτω τα μνημόσυνα, να τους ονομάζουν αιρετικούς και καινοτόμους, ή άλλα τοιαύτα δύσφημα ονόματα να επιφέρωσι κατ’ αυτών αδίκως, και να ταράττωσι και την των λοιπών μοναχών ησυχίαν αλλά να ειρηνεύσωσι και να συγκοινωνώσι...”

Σε μια τρίτη επιστολή, λίγο μετά την προηγούμενη ξαναγράφει το Πατριαρχείο ότι “οι εν Σαββάτω τελούντες τα των αποιχομένων μνημόσυνα, κατά το αρχαίον της Εκκλησίας έθος” δεν πρέπει “να μέμφωνται τους εν Κυριακή ταύτα τελείν εθέλοντας” και ότι “όλοι οι εν σκήταις ασκούμενοι... να έπωνται και να ακολουθώσιν απαρασαλεύτως εις την φυλαττομένοιν εν τοις Μοναστηρίοις τάξιν και συνήθειαν περί των μνημοσύνων...”.

Ήταν φανερό ότι το Πατριαρχείο δεν ήθελε να πει την αλήθεια καθαρά, ότι οι Κολλυβάδες έχουν δίκαιο και να σταματήσει η παρανομία, γιατί από καιρό ήδη το ίδιο παρανομούσε κάνοντας μνημόσυνα τις Κυριακές, για να ευχαριστήσει την κοσμικοφροσύνη των αρχόντων. Εφαρμόζοντας όμως Φαναριωτική πολιτική δίνει μια λύση που αν την εφήρμοζαν οι καινοτόμοι θα σταματούσε η παρανομία και κάθε έρις, γιατί κανένα Μοναστήρι δεν έκανε μνημόσυνα Κυριακή.