Κατάθεση μιας προσωπικής εμπειρίας

Ένα απο τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η προσπάθεια για την όποια και όση ανάπτυξη δρομολογείται σε περιοχές σαν την δική μας ( Δήμος Φουρνά Ευρυτανίας ) , είναι η « σύγκρουση » που προκαλείται αναπόφευκτα , ιδιαίτερα στο κρίσιμο και προχωρημένο στάδιο , όπου το ατομικό και προσωπικό πρέπει να αντιπαρατεθεί με το κοινοτικό και το συλλογικό .
Είναι απολύτως φυσικό ( αλλά είναι και σωστό ? ) να υπάρχουν αντιδράσεις όταν διαταράσσεται μια ισορροπία . Μια όποια ισορροπία . Και αυτή είναι η υπάρχουσα κατάσταση . Και εδώ είναι τα κεκτημένα . Και εκεί πρέπει να δοθεί μάχη , τότε πρέπει να ανοιχτούν συζητήσεις και να αντιπαρατεθούν απόψεις , να ακουστούν όλοι και να συμφωνήσουν όλοι ( ή τουλάχιστον η πλειοψηφία ) στην ανάγκη των αλλαγών .

Γιατί δεν υπάρχει ανάπτυξη χωρίς αλλαγές και δεν έχει έννοια ανάπτυξη χωρίς αλλαγές , δεν είναι καν ανάπτυξη η όποια προσπάθεια για αλλαγές που θα έχουν δρομολογηθεί « έξω από μας και πριν από μας , για μας » .

Σε κοινωνίες με ιδιαίτερα προβλήματα και ασθενή παρουσία ή υποτονική συμμετοχή των συλλογικών οργάνων και κοινωνικών φορέων , χρειάζεται πολλή και συστηματική επικοινωνία , συνεχής και εντατική μόχλευση και ουσιαστική παρέμβαση όλων όσων έχουν εκτεθεί και αναλάβει τις σχετικές υποχρεώσεις .

Συνεπώς , έτσι και αλλιώς τις πιο πολλές φορές - και ίσως τις περισσότερες - οι αλλαγές που δρομολογούνται , προέρχονται από έξω και από πάνω .. Τις περισσότερες από ανθρώπους που είναι έξω από τον πυρήνα της κοινωνίας την οποία αφορά η αλλαγή και η οποία θα καρπωθεί τις αλλαγές .

Πόσο και σε ποιό βαθμό μετέχουν ενεργά λοιπόν τα « υποκείμενα » της ανάπτυξης ? Πόσο και σε ποιό βαθμό πρέπει να υπάρχουν έξωθεν παρεμβάσεις και να δρομολογούνται αλλαγές έξω από αυτούς , για αυτούς ?

Ποιός έχει αυτό το δικαίωμα και γιατί και μέχρι που και πόσο και σε ποιό πλάτος ή σε ποιό βάθος ?

Είναι όλα ερωτήματα που στοιχειωδώς απασχολούν τον γράφοντα και φυσικά πολύ περισσότερο άλλους πιο ενεργούς ή συμμετέχοντες σε πιο ουσιαστικές παρεμβάσεις από αυτές που δρομολογούνται για την δική μας περιοχή .

Εδώ όμως μιλάμε για μια κοινωνία που έχει όλως ιδιαίτερα χαρακτηριστικά . Και είναι και η δική μας περιοχή . Για αυτό την αγαπάμε .

Από τη μια είναι η ίδια κοινωνία , που πριν μερικές δεκαετίες , είχε έντονη και ουσιαστική παρουσία στο συλλογικό ( αρκούσε το χτύπημα της καμπάνας για να μαζευτούν όλοι για προσωπική εργασία , για το συλλογικό καλό , για την διάνοιξη του δρόμου , για τον κοινοτικό τοίχο , για το αυλάκι , για το καλντερίμι .. ) . Σήμερα ? Τι γίνεται σήμερα ? Μήπως μας αρκεί να βουλώσουμε εντελώς παράνομα τους αγωγούς ομβρίων , να τους μετατρέψουμε σε αποχέτευση και έτσι να μεταφέρουμε το πρόβλημά μας κάπου αλλού , που να είναι απλά σε χαμηλότερο σημείο ? Μήπως υπάρχει ουσιαστική ποιοτική διαφορά ανάμεσα σε αυτές τις δύο συμπεριφορές ?

Μιλάμε στο καφενείο όλοι για οικολογία κλπ , αλλά τα ποτάμια μας είναι αγωγοί λυμάτων ουσιαστικά . Για ποιά ανάπτυξη μιλάμε λοιπόν ?

Μιλάμε για τοπική ανάπτυξη , αλλά φέρνουμε όλοι γεμάτο το αυτοκίνητο από αλλού με καταναλωτικά αγαθά , θα τα καταναλώσουμε στο χωριό μας και αφήνοντας τα σκουπίδια μας θα φύγουμε για να ξανάρθουμε την επόμενη φορά ...

Ζητάμε όλοι ακόμα πιο πολύ τσιμέντο , ακόμα πιο πολλή « ανάπτυξη » , ακόμα πιο πολλή αστικοποίηση των χωριών μας .

Αλλά κατά την γνώμη μου , ανάπτυξη σημαίνει κάτι άλλο . Σημάνει να είναι ζωντανά τα χωριά μας . Να υπάρχουν άνθρωποι εκεί που θα ζουν και θα προσφέρουν υπηρεσίες , προϊόντα και θα κρατάνε « ανοιχτό » το χωριό . Συνεπώς πρέπει να έχουν σημαντικό κέρδος - εισόδημα και εξασφαλισμένες παροχές και υπηρεσίες , υποδομές υγείας , παιδείας κλπ , που θα κρατήσουν όρθιο τον χαρακτήρα του ορεινού χωριού , με το νερό να κυλάει στο αυλάκι , με καταπράσινους κήπους , με τα όσο το δυνατόν παραδοσιακά σπίτια και κτίσματα , με την ντόπια πέτρα και το ξύλο κλπ

Ερώτημα : Πόσο εμείς συμβάλλουμε σε αυτό ? Πόσο κρατάμε αυτό το χαρακτήρα στα χωριά μας ? Πόσα προϊόντα προτιμάμε να αγοράζουμε από το χωριό μας , έστω και εν γνώσει ότι τα πληρώνουμε λίγο παραπάνω , συμβάλλοντας όμως στο να μένει ανοιχτό το μαγαζί στο χωριό ?

Πόσα χρήματα αφήνουμε στον τόπο μας , κάθε φορά που τον επισκεπτόμαστε ? Ή είμαστε μόνο για μεγάλες κουβέντες και θεωρίες ?

Και σε τελική ανάλυση , ακόμα και αν τα κάναμε όλα αυτά στο μέγιστο βαθμό , είναι αρκετό για να κρατηθεί ζωντανός ο τόπος μας ?

Η απάντηση μάλλον είναι " όχι " . Γιατί μόνο από τρίτους θα έρθει η ανάπτυξη . Από ξένους προς τα μέρη μας . Πιθανά σε πρώτη φάση από φίλους , γνωστούς ή και άγνωστους που θα έρθουν και θα δουν , θα τους αρέσει , θα έρθουν και μόνοι τους , θα βρουν να φάνε και να κοιμηθούν και θα μπορέσουν να δουν δύο - τρία ενδιαφέροντα μέρη ή θέσεις θέας .

Αλλά πολύ περισσότερο από τους εντελώς ξένους που θα έρθουν για αυτό σκοπό , για να δουν τα μέρη μας . Αλλά αυτοί έχουν απαιτήσεις ..

Θα πρέπει να βρουν να φάνε , να κοιμηθούν , να απασχοληθούν , να περπατήσουν , να δουν ενδιαφέροντα τοπία και να βρουν και ντόπια προϊόντα .. Να πάρουν κάτι μαζί τους είτε σαν ανάμνηση , είτε επειδή είναι προϊόν του τόπου μας .

Μέχρι να συμβεί αυτό και μέχρι να υπάρξουν επαγγελματίες στα μέρη μας που θα εξασφαλίζουν αρκετό εισόδημα από την δραστηριότητα αυτή , η ανάπτυξη θα συνεχίζει να είναι ζητούμενο .

Μέχρι να υπάρξει παιδεία και κουλτούρα συμπεριφοράς , εξυπηρέτηση ουσίας και φιλική εξυπηρέτηση , χωρίς πονηριές . Το να σπρώχνουμε τα προϊόντα που δεν είναι τοπικά , είναι το χειρότερο μήνυμα για το μέλλον της αναπτυξιακής προοπτικής μας ...

Και όλοι μας γύρω θα είμαστε γιαλατζί υπέρμαχοι μιας ανάπτυξης που δεν ξέρουμε γιατί και ποιους αφορά ..

Χωριά που είναι μόνο για μας τους αποδήμους , χωριά κλειστά και αμπαρωμένα δεν προσφέρονται για ανάπτυξη . Ίσως μόνο για μελέτες περίπτωσης σε πανεπιστημιακούς και ερευνητές ...

Και κατά πως λένε και αρμοδιότεροι που έχουν ασχοληθεί ενδελεχώς με την προσέγγιση και τα προβλήματα ανάπτυξης τέτοιων περιοχών σαν την δική μας , καμία ανάπτυξη δεν μπορεί να γίνει μόνο από έξω , μόνο από τους έξω και χωρίς την ενδογενή και ενεργητική συμμετοχή των ενδιαφερομένων .

Ιδιαίτερα μιλώντας για τους καταγόμενους - επισκέπτες στην περιοχή μας , ίσως αποτελούμε και την αιτία για το περισσότερο μπουρδούκλωμα που γίνεται και την σύγχυση γύρω από το τι και πως ορίζουμε σαν ανάπτυξη ..

Φυσικά δεν αναφέρομαι στο κράτος που δεν υπήρξε ποτέ , δεν υπάρχει και ούτε φαίνεται ότι μπορεί , ή θέλει να υπάρξει συμμέτοχος σε τέτοιες προσπάθειες ..

Το εποχιακό πρόβλημα πχ του νερού , της διαχείρισης και της οικονομικής εκμετάλλευσής του δεν θα έπρεπε να είναι πρόβλημα του Δήμου , αλλά του Υπ . Αγροτικής Ανάπτυξης για κάποιους σοβαρούς και ουσιαστικούς λόγους :

Για την προστασία των δασών και του φυσικού περιβάλλοντος που υπάρχει στην περιοχή μας και που σε περίπτωση κινδύνου θα πρέπει να αντιμετωπισθεί .

Για την διάκριση μεταξύ ύδρευσης και άρδευσης σε δύο ξεχωριστά , αλλά και απολύτως απαραίτητα δίκτυα , ακριβώς για λόγους διαχείρισης και οικονομικής εκμετάλλευσης των υδάτινων πόρων και του φυσικού υδάτινου δυναμικού της περιοχής μας .

Για την ενίσχυση του τοπικού χαρακτήρα και των μικροκαλλιεργειών που θα συμβάλλουν στην παραγωγή τοπικών προϊόντων , θα βοηθήσουν στο εισόδημα και θα αποτελέσουν σημαντικό στοιχείο για την εξωστρέφεια της περιοχής μας .

Είδατε κάποιον να ενδιαφέρεται ?

Έχετε δεί κάποιον να ενδιαφέρεται σχετικά τα τελευταία 10, 20, 30 χρόνια ? Έχει επισκεφτεί ποτέ την περιοχή μας γεωπόνος ή μηχανικός βελτιώσεων και με ατομοκεντρική προσέγγιση να συμβουλεύσει τους λίγους που έχουν απομείνει και να τους βοηθήσει να ενισχύσουν τα εδάφη τους , την καλλιέργειά τους , να τους προτείνει πιθανά εναλλακτικές μορφές ή καλλιέργειες ?

Ή μήπως ενδιαφέρθηκε κάποιος να δημιουργήσει ένα δασικό χωριό στην περιοχή μας για να αποτελέσει ένα σημείο δυναμικής στροφής προς τα έξω ?

Ή μήπως έπρεπε να έχει ήδη εδώ και πολλά χρόνια δημιουργηθεί ειδικό πρόγραμμα ατομοκεντρικού χαρακτήρα και προσέγγισης για κάθε μικροκαλλιεργητή - αγρότη ή κτηνοτρόφο , ώστε να αντιμετωπιστούν τα προβλήματά του στο σύνολό τους και από τον σύμβουλο που υπάρχει ( αλήθεια πόσες φορές έχει πάει τέτοιος σύμβουλος επιχειρηματικότητας αγροτικού τομέα , στα δικά μας μέρη ? ) να προτείνονται λύσεις που θα συμβάλλουν στην ποιότητα , την αποτελεσματικότητα , την αύξηση της απόδοσης και άρα συνολικά θα επιτρέπουν στον ντόπιο να μείνει , να δημιουργεί και να έχει απόδοση στον τόπο του ?

Είναι πχ οι καρυδιές κατάλληλες για τα μέρη μας ? είναι αποδοτικές ? Ή μήπως είναι οι καστανιές ή άλλες καλλιέργειες ? Ποιος θα το πει αυτό , αν όχι τα αρμόδια πρόσωπα και με αντίστοιχη στήριξη για την εξασφάλιση της οικον . ενίσχυσης για την απόδοση ?

Στα πλαίσια του Προγραμματισμού σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη νέα προγραμματική περίοδο 2007-2013, υπήρξαν εισηγήσεις και προτάσεις ενσωμάτωσης τέτοιων πολιτικών στα Επιχειρησιακά Προγράμματα ειδικών αγροτικών πολιτικών για απομακρυσμένες ή δυσπρόσιτες περιοχές ή για περιοχές με μικρό κλήρο και μικρή απόδοση ) . Πόσο και που ενσωματώθηκαν αυτές οι πολιτικές στο Ε.Π « Αγροτικής Ανάπτυξης , Αλέξανδρος Μπαλτατζής » . Μήπως ο κεντρικός σχεδιασμός βλέπει όλη τη χώρα σαν μια απέραντη Θεσσαλία με εντατικές και συνεχείς εκτατικές καλλιέργειες ?

Και φυσικά μετά από 30 χρόνια στην Ε.Ε , ακόμα δεν υπάρχει σοβαρή πρόσβαση από και προς την ανατολική και τη Δυτική Πλευρά των Αγράφων και της Πίνδου . Πώς συζητάμε για την όποια ανάπτυξη , όταν δεν έχουμε δυνατότητα να επικοινωνήσουμε άμεσα με τον όμορο δήμο Βίνιανης πχ ή να προτείνουμε και προσφέρουμε εναλλακτικές διαδρομές στους επισκέπτες ? Ποια ανάπτυξη να δρομολογήσουμε , όταν δεν έχουμε ούτε μια στοιχειωδώς ανεκτή υποδομή φιλοξενίας ή σίτισης ? Τριάντα χρόνια και ακόμα δεν υπάρχει κανένας υπεύθυνος να μας απαντήσει στο θέμα του Ξενώνα Αγίου Κυπριανού . Περίσσεψαν τα κούφια λόγια και οι υποσχέσεις . Στο δια ταύτα τίποτα δεν έχουμε δει . Ο δε ξενώνας της Φουρνάς , βρίσκεται σε άθλια κατάσταση και ντρεπόμαστε να προτείνουμε σε κάποιον να φιλοξενηθεί ... Και δυστυχώς με τα πενιχρά μέσα και δυνατότητες του δήμου μας , μάλλον δεν φαίνεται και προοπτική ... Μόνο για το πακέτο των μελετών του Ξενώνα Φουρνά χρειάζεται 100.000 ευρώ . Για το έργο αποκατάστασης , περί τις 450.000 ευρώ . Για τον Άγιο Κυπριανό πάνω από 200.000 ευρώ για τις μελέτες και συνολικά για το έργο πάνω από 1.800.000 ευρώ . Και μην ρωτήσετε γιατί δεν το εντάσσουμε στο ΠΕΠ Στερεάς Ελλάδας πχ ... ή στο Πρόγραμμα Πίνδος ή στο Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα για την Ευρυτανία ...

Αλλά εδώ δεν έχει ακόμα σχεδιαστεί και δημιουργηθεί ο κεντρικός δρόμος από Λαμία προς Καρπενήσι και Αγρίνιο . Συζητάμε τώρα για Φουρνά και Βίνιανη ?

Όσο και αν αυτά φαίνονται ίσως άσχετα ή και πολύ μίζερα , στην πραγματικότητα είναι το ζητούμενο . Μόνο έτσι θα αλλάξει ο τόπος μας διατηρώντας την ομορφιά του , προβάλλοντας αυτά που έχει , προσφέροντας στους μελλοντικούς του επισκέπτες τα προϊόντα και τα « δώρα » που η φύση μπορεί να προσφέρει απλόχερα και με ποιότητα .

Οικονομική διαχείριση των υδάτινων πόρων , πρόσβαση και εναλλακτικές διαδρομές , υποδομές σίτισης , στέγασης , μονοπάτια , χαρακτηριστικά μνημεία και θέσεις θέας , αθλητισμός ορεινού τύπου , τοπικά προϊόντα σε μικρή κλίμακα , με σταθερή ποιότητα και πιστοποίηση . Κουλτούρα και επαγγελματισμός . Συμπεριφορά και ποιότητα εξυπηρέτησης . Για όσο καιρό αυτά θα είναι ακόμα ζητούμενα που δεν έχουν δρομολογηθεί , οποιαδήποτε απάντηση στην ανάπτυξη θα είναι διακινδυνευμένη ... Και οι τελευταίοι χωριανοί μας θα συνεχίζουν να είναι με το ένα πόδι να φύγουν .



Του Κων . Κατσόγιαννου .

Εκπαιδευτικού ,

Δημοτικού Συμβούλου

στο δήμο Φουρνά